پول رايج شامل اسکناس و مسکوک، ذخاير بانک مرکزي (پولی که در تعاملات بانک ها با یکدیگر و با بانک مرکزی از آن استفاده می شود، توسط بانک مرکزي خلق یا ایجاد مي شود) و سپرده هاي بانکي (که بخش عمده پول را تشکيل مي دهد و توسط بانک هاي تجاري خلق یا ایجاد می شود)، هر سه ماهيتا يک نوع بدهي هستند. به عبارت دیگر پول مدرن که مصادیق آن سه نوع پولی است که در بالا ذکر شد، بدهی نهاد خلق یا منتشر کننده است و در مقابل، دارایی دارنده آن. از این منظر خلق پول به معنای خلق بدهی است و بانک مرکزی و بانک ها با بدهکارکردن خود پول جدید خلق می کنند.
خلق پول بانکی همانند هر فعالیت اقتصادی دیگر تابع بازده (درآمد منهای هزینه) و ریسک است و بانک نیز متناسب با این موارد که خود تابعی از وضعیت اقتصاد و اقدامات سیاستی و نظارتی بانک مرکزی است، در خصوص میزان و کیفیت خلق پول تصمیم گیری می کند. هزینه دسترسی به ذخایر و ایفای الزامات مربوط به ذخایر (سپرده قانونی)، یکی از عوامل مؤثر بر هزینه های خلق پول بانکی است و معمولا بانک های مرکزی از طریق سیاست های پولی خود به دنبال اثرگذاری بر آن جهت تأثیر بر خلق پول بانک ها هستند.
ثبات قیمت ها و وضعیت تورم شاخصی است که می توان بر اساس آن کیفیت مدیریت نقدینگی را ارزیابی کرد. تورم طولانی و بالا در ایران (جزء ده کشور با بالاترین نرخ تورم) و نوسانات شدید آن نشان از ضعف های جدی در این حوزه مدیریت نقدینگی است. ادامه این وضعیت باعث کاهش قدرت خرید و تشدید نابرابری در جامعه شده و افزایش عدم اطمینان و کاهش پیش بینی پذیری اقتصاد را در پی خواهد داشت شد که این شرایط، زمینه ساز کاهش سرمایه گذاری و به تبع آن کاهش تولید و اشتغال می شود.
مدیریت نقدینگی و کنترل تورم متوقف بر امکان کنترل بانک مرکزی بر پایه پولی است. علاوه بر این، اصلاح ساختار بودجه و کاهش ناترازی آن، تعریف قواعد مالی برای دولت، اصلاح رابطه میان ارزهای نفتی و بودجه دولت و صندوق توسعه ملی از ضروریات مدیریت بهینه نقدینگی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. اصلاحات لازم در حوزه نظام پولی و بانکی، اصلاح رابطه میان بانک مرکزی و دولت (تقویت استقلال بانک مرکزی)، اصلاح رابطه میان بانک مرکزی و شبکه بانکی (استقلال بانک مرکزی از شبکه بانکی)، اصلاح رابطه ارزی میان بانک مرکزی، دولت و صندوق توسعه ملی و در نهایت حل مسأله ناترازی شبکه بانکی کشور از دیگر موضوعاتی است که به عنوان لوازم اصلاح نظام پولی و بانکی در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.